Fotoğraf Makinesi Sensör Boyutları

DSLR, aynasız veya kompakt fotoğraf makineleri, görüntüyü yakalamak için kullanılan dijital sensörlerle donatılmıştır. Bu sensörlerin boyutları, marka ve modele göre değişiklik gösterir ve genellikle görüntü kalitesi, derinlik algısı, düşük ışık performansı ve diğer faktörler üzerinde belirleyici bir rol oynar. Sensör boyutları, fotoğraf makinelerinin sınıflandırılmasında da kritik bir öneme sahiptir, örneğin, orta format, tam kare veya crop sensör (APS-C, Micro Four Thirds gibi) olarak ayrılabilmektedir.

Crop faktörü, özellikle crop sensörlerde, sensörün tam kare bir sensöre kıyasla ne kadar “kırpıldığını” belirten bir terimdir. Bu faktör, objektifin odak uzaklığını etkileyerek, daha küçük sensörlerde görüş alanının daralmasına sebep olur. Örneğin, bir APS-C sensörü 1.5x veya 1.6x crop faktörüne sahip olabilir, bu da objektifin etkili odak uzaklığının sensör boyutu nedeniyle arttığı anlamına gelir. Bu durum, kullanıcıların kompozisyonlarını ve çekim tarzlarını etkileyebilir, bu yüzden bir kamera seçerken dikkate alınması gereken önemli bir unsurdur.

Dilerseniz gelin farklı sensör boyutlarını büyükten küçüğe doğru inceleyelim; bu yolculuk, görüntüleme dünyasının geniş yelpazesini daha iyi anlamamıza yardımcı olacak.

Orta Format (Medium Format)

Orta format sensörler, 35mm tam kare sensörlerden daha büyük ve genellikle daha yüksek çözünürlüğe sahip sensörlerdir. “Orta format” terimi, geniş bir sensör boyutu aralığını kapsar ve bu sensörler genellikle yüksek kaliteli görüntü çıktısı, daha geniş dinamik aralık ve üstün tonal geçişler için tercih edilir. Bu sensörler, özellikle moda, reklamcılık, sanat ve bazen de manzara fotoğrafçılığı gibi profesyonel uygulamalarda popülerdir.

Orta format sensörlerin boyutları genellikle marka ve modele göre değişiklik gösterse de, çeşitli boyutlarda mevcutturlar. İşte bazı yaygın boyutlar:

1. 44 x 33 mm
2. 48 x 36 mm
3. 54 x 40 mm
4. 53.4 x 40.0 mm

Bazı üreticiler farklı boyutlarda özel sensörler de üretebilir. Örneğin, Phase One’ın 150 megapiksellik bir sensörü 53.4 x 40.0 mm boyutlarındadır ve şu anda piyasadaki en büyük ve en yüksek çözünürlüklü dijital orta format sensörlerden biri olarak bilinir.

Orta format sensörlerin bu büyük boyutları, piksel başına daha fazla ışık toplama kapasitesi sağlar, bu da daha düşük gürültü seviyeleri, daha geniş bir dinamik aralık ve daha iyi renk doğruluğu anlamına gelir. Ancak, bu sistemler genellikle pahalıdır ve daha büyük, daha ağır gövdeler ve lensler gerektirir, bu da onları belirli profesyonel ve ticari uygulamalarla sınırlı kılar.

Tam Kare (Full Frame veya 35 mm)

Dijital fotoğrafçılık alanında “tam kare” veya “full frame” sensör, 35mm film eşdeğeri olarak kabul edilir ve yaklaşık 36 x 24 mm boyutlarındadır. Bu sensör boyutu, çeşitli benzersiz avantajları beraberinde getirir. Öncelikle, geniş yüzey alanı, ışığın piksel başına daha fazla toplanmasına olanak tanır, bu da özellikle düşük ışık koşullarında dahi yüksek kaliteli görüntülerin elde edilmesini sağlar. Fotoğrafçılar, bu tür bir sensörle geniş bir dinamik aralık elde ederler, detayların hem gölgeli alanlarda hem de parlak noktalarda korunmasını sağlayarak sahnelerin gerçek güzelliğinin daha doğru bir şekilde yakalanmasına olanak tanır.

Ayrıca, tam kare sensörler alan derinliği kontrolünde de önemli bir rol oynar. Geniş sensör boyutu, fotoğrafçılara, estetik açıdan hoş bulanık arka planlar yaratarak konularını öne çıkarma ve böylece izleyicinin dikkatini ana konuya çekme fırsatı verir. Bu özellik, özellikle portre fotoğrafçılığında arzu edilen yumuşak bokeh efektlerinin elde edilmesine yardımcı olur.

Tam kare sensörler aynı zamanda geniş açılı lenslerin kullanımında da gerçek potansiyellerini gösterirler. Geniş sensör boyutu, geniş açılı çekimler sırasında daha geniş bir görüş alanı sağlar, bu da manzara ve mimari fotoğrafçıları için kritik önem taşır. Bu benzersiz kombinasyon, sahnenin geniş ve etkileyici bir şekilde yakalanmasına olanak tanır.

Bu sensör boyutuyla çalışmanın getirdiği avantajlara rağmen, tam kare kameralar ve lensleri genellikle daha büyük ve daha ağırdır. Bu, taşınabilirlik ve depolama konusunda ek considerasyonlar gerektirebilir. Ancak, birçok fotoğrafçı için, tam kare sensörlerin sağladığı görüntü kalitesi ve esnekliği, bu ek considerasyonları göz ardı etmeye değer kılar.

APS-H

APS-H sensör boyutu, tam kare sensörler ile APS-C sensörler arasında bir yerde konumlanır ve genellikle 1.3x crop faktörüne sahiptir. Bu sensör boyutu, yaklaşık olarak 27.9 x 18.6 mm ölçülerinde olabilir, ancak bu, üreticiden üreticiye değişiklik gösterebilir. APS-H sensörler, kullanıcılara tam kare sensörlerin sunduğu görüntü kalitesine yakın performans ve aynı zamanda daha hafif ve daha kompakt gövde seçenekleri sunarak, özellikle doğa, spor ve vahşi yaşam fotoğrafçılığı gibi alanlarda avantaj sağlar.

Canon, bu sensör boyutunu geçmişte bazı DSLR kamera modellerinde kullanmıştır (örneğin, Canon EOS-1D serisinin bazı modelleri). Ancak, günümüzde fotoğraf makinesi üreticileri genellikle ya APS-C ya da tam kare formatlarına odaklanmaktadır, bu nedenle APS-H sensörüne sahip yeni modellerle çok sık karşılaşılmaz. Bu sensör formatının bir avantajı, yüksek kaliteli görüntüler sunarken, tam kare sensörlere kıyasla daha fazla odak uzaklığı (telefoto avantajı) elde etme imkanı sağlamasıdır.

APS-C

APS-C sensör boyutu, “Advanced Photo System type-C” kelimelerinin kısaltmasıdır ve 35mm tam kare sensörlerden daha küçük, fakat birçok kompakt kamerada bulunan sensörlerden daha büyüktür. APS-C sensörler, daha uygun maliyetli olmaları, küçük ve hafif gövdelerde bulunmaları ve yine de yüksek görüntü kalitesi sunmaları nedeniyle birçok amatör ve profesyonel fotoğrafçı arasında popülerdir.

APS-C sensörlerin boyutları, kullanılan kamera markasına ve modeline bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tipik boyutlar şunlardır:

1. Canon: Yaklaşık 22.2 x 14.8 mm
2. Nikon, Sony, Fujifilm ve diğer birçok marka: Yaklaşık 23.5 x 15.6 mm veya 24.2 x 15.6 mm

Bu sensör boyutu, fotoğrafçılara tam kare sensörlerin birçok avantajını, özellikle de yüksek görüntü kalitesi ve düşük ışık performansı avantajlarını, daha kompakt ve taşınabilir bir pakette sunar. Ayrıca, APS-C sensörler, fotoğrafçılara çekim yaparken daha fazla derinlik alanı sunar, bu da özellikle manzara fotoğrafçılığı gibi bazı durumlarda avantajlı olabilir.

APS-C sensörler kullanırken, objektifin odak uzaklığının, çoğu durumda 1.5x ile 1.6x arasında değişen bir “çarpan” faktörüyle çarpılması gerektiğini unutmamak önemlidir. Bu, sensör çarpanı “focal length multiplier” ya da krop faktörü “crop factor” olarak bilinir ve fotoğrafçıların tam kare sensörlerde elde edecekleri görüş alanına kıyasla biraz daha dar bir görüş açısı elde etmelerine neden olur.

Yine de, APS-C sensörlü kameralar, fiyat ve portatiflik açısından daha erişilebilir olmaları nedeniyle birçok fotoğrafçı için mükemmel bir seçenektir. Amatör ve profesyonel fotoğrafçılar tarafından tercih edilebilmektedirler. Özellikle gelişen sensör teknolojileri APS-C sensörlü makineleri daha fazla tercih edilir kılmaktadır.

The Micro Four Thirds Sistem (MFT veya M4/3)

Micro Four Thirds (MFT veya µFT olarak da bilinir) sistem, daha kompakt bir kamera tasarımı sağlamak için Olympus ve Panasonic tarafından ortaklaşa geliştirilmiştir. Bu sistem, “Four Thirds System” standardının bir versiyonudur ancak aynasız bir yapıya sahiptir, bu da genel kamera boyutunun ve ağırlığının azaltılmasına olanak tanır.

Micro Four Thirds sensörlerin boyutu, isimlerinden de anlaşılacağı üzere, geleneksel 35 mm film formatının dörtte biri kadardır ve aşağıdaki ölçülere sahiptir:

• Boyut: Yaklaşık 17.3 x 13.0 mm

Bu boyut, MFT sistemini kullanan kameraların çok daha hafif, daha kompakt ve daha taşınabilir olmasını sağlar. Ayrıca, bu sistemle uyumlu lenslerin boyutu ve ağırlığı da genellikle daha azdır, bu da sistem genelinde daha fazla portatiflik sağlar.

Micro Four Thirds (MFT) sistem, video prodüksiyonu için birçok avantaj sunar ve bu nedenle film yapımcıları, vloggerlar, youtuberlar ve profesyonel videograflar arasında popüler bir seçenektir. Sensör küçük olduğu için makineler daha yavaş ısınır, maliyet açısından avantajlı olduğu için çoklu makine alımlarında daha kontrol edilebilir bir bütçeye imkan verir.

Micro Four Thirds sensör boyutunun bir diğer sonucu da crop faktörüdür. Bu sistem için crop faktörü genellikle 2x’tir. Bu, kullanılan lensin odak uzaklığının, 35 mm format eşdeğeri için iki katına çıkması anlamına gelir. Örneğin, bir 25 mm lens kullanıyorsanız, bu 35 mm formatında 50 mm’ye eşdeğer olacaktır.

Bu format, özellikle seyahat fotoğrafçılığı, sokak fotoğrafçılığı ve belgesel fotoğrafçılığı gibi alanlarda, yüksek kaliteli görüntüler elde etmek ve ekipmanın taşınabilirliğini korumak isteyen fotoğrafçılar arasında popülerdir.

1 inç

1 inç sensörler, “bir inç” teriminin yanıltıcı olabileceği bir kategoriye girer, çünkü sensörün boyutları aslında bir inçten (25.4 mm) daha küçüktür. Bu isimlendirme, eski televizyon kameralarından gelir ve sensörün çapını değil, kullanılan tüpün yaklaşık boyutlarına dayanır.

1 inç sensör boyutları genellikle şu şekildedir:

• Boyut: Yaklaşık 13.2 x 8.8 mm

Bu sensörler, genellikle kompakt dijital kameralar, bazı gelişmiş video kayıt cihazları ve drone’lar gibi daha küçük cihazlarda kullanılır. Örnek olarak, Sony’nin RX100 serisi (RX100 VII gibi), Canon G7X serisi, Panasonic Lumix FZ1000 ve DJI’nin Mavic 2 Pro drone’u, 1 inç sensör içeren cihazlara örnek olarak verilebilir.

1 inç sensörler, cep telefonlarındakilere göre daha büyük olmakla birlikte, APS-C veya Micro Four Thirds sensörler gibi daha büyük boyutlardakilere göre daha küçüktür. Bu sensörlerin avantajları, onların kompakt boyutu sayesinde cihazın taşınabilirliği ve iyi bir görüntü kalitesidir. Ayrıca, daha küçük sensörlere kıyasla düşük ışık koşullarında performanslarında iyileşme gösterirler. Bununla birlikte, daha büyük sensörlü kameraların sunduğu düşük ışık performansı ve alan derinliği kontrolü gibi bazı özellikler konusunda ödün vermek durumundadırlar.

Bu sensörler, genellikle profesyonel kullanım için birincil kamera olarak düşünülmekten ziyade, yüksek kaliteli ikinci bir kamera, seyahat kamerası, vlog kamerası veya drone kamerası olarak tercih edilir.

Daha Küçük Sensörler

1 inçten daha küçük sensörler, genellikle kompakt dijital kameralar, akıllı telefonlar ve diğer taşınabilir cihazlarda kullanılır. Bu sensörler, cihazları küçük ve taşınabilir yaparken, genellikle düşük ışıkta daha düşük performans gibi bazı sınırlamalar getirir. İşte bu kategorideki bazı yaygın sensör boyutları ve bu sensörleri kullanan cihazlara örnekler:

1. 2/3 inç Sensörler:
   • Boyut: Yaklaşık 8.8 x 6.6 mm
   • Örnek Cihaz: Fujifilm X20 ve X30 gibi bazı gelişmiş kompakt kameralarda kullanılmıştır.
2. 1/1.7 inç Sensörler:
   • Boyut: Yaklaşık 7.6 x 5.7 mm
   • Örnek Cihaz: Canon PowerShot G12, Panasonic Lumix LX7 gibi üst düzey kompakt kameralar ve bazı eski akıllı telefon modelleri.
3. 1/2.3 inç Sensörler:
   • Boyut: Yaklaşık 6.17 x 4.55 mm
   • Örnek Cihaz: Çoğu standart kompakt dijital kamera (örn. Nikon Coolpix serisi), aksiyon kameraları (örn. GoPro HERO serisi), ve tüketici drone’ları (örn. DJI Phantom serisi).
4. 1/3.2 inç ve daha küçük Sensörler:
   • Boyut: 4.54 x 3.42 mm (1/3.2 inç için) ve daha küçük boyutlar.
   • Örnek Cihaz: Çeşitli akıllı telefonlar ve tabletler. Daha küçük sensörler, özellikle eski veya bütçe dostu akıllı telefon modellerinde bulunur. Bunlar genellikle genel kullanım için yeterli fotoğraf kalitesi sağlar ancak düşük ışık koşullarında sınırlamalar yaşarlar.

Bu cihazlar, taşınabilirlik ve maliyet gibi faktörler nedeniyle bu tür sensörleri kullanır. Ancak, profesyonel fotoğrafçılık veya yüksek kaliteli görüntü gereksinimleri söz konusu olduğunda, genellikle daha büyük sensörlü cihazlar tercih edilir.

Sensör Boyutu Fotoğrafta ve Videoda Neyi Etkiler?

Fotoğraf ve video çekiminde sensör boyutu, görüntünün kalitesi ve çekim deneyimi üzerinde doğrudan büyük bir etkiye sahiptir. Sensör boyutu, düşük ışık performansından, alan derinliğine, renk doygunluğuna ve hatta çekim sırasında kullanılabilir objektif türlerine kadar bir dizi faktörü etkiler. İşte sensör boyutunun fotoğraf ve videoda etkilediği anahtar alanlar:

1. Düşük Işık Performansı ve Gürültü (Noise): Büyük sensörler, daha fazla ışık toplayabilir ve bu nedenle düşük ışık koşullarında daha iyi performans gösterirler. Küçük sensörler genellikle düşük ışıkta daha fazla gürültüye (kumlanma) sahiptir çünkü pikseller daha küçüktür ve daha az ışık yakalarlar.
2. Net Alan Derinliği: Sensör boyutu büyüdükçe, net alan derinliği azalır. Bu, büyük sensörlerle çekim yaparken, özellikle geniş diyafram açıklıklarında, arka planı bulanıklaştırma (bokeh etkisi) kapasitesinin artması anlamına gelir.
3. Dinamik Aralık: Genellikle, büyük sensörler daha geniş dinamik aralığa sahiptir, yani parlak ve karanlık alanlar arasındaki geçişlerde daha fazla detay yakalayabilirler. Bu, yüksek kontrastlı sahneleri çekerken özellikle önemlidir.
4. Çözünürlük ve Detay: Büyük sensörler, genellikle daha yüksek çözünürlüğe ve daha büyük piksellere sahip olabilir, bu da daha net görüntüler ve daha fazla detay anlamına gelir. Bununla birlikte, çözünürlük yalnızca sensör boyutuna bağlı değildir; piksel boyutu ve sayısı da önemlidir.
5. Objektif Uyumluluğu ve Perspektif: Sensör boyutu, kullanabileceğiniz objektif türlerini ve perspektifi de etkiler. Farklı sensör boyutlarına sahip kameralar, objektifin odak uzaklığını farklı şekillerde yorumlar, bu da çekimlerde farklı görüntülerin oluşmasına neden olabilir.
6. Renk Doğruluğu ve Doygunluk: Büyük sensörler, renk geçişlerini ve tonları daha doğru bir şekilde yakalama eğilimindedir. Bu, özellikle renk doygunluğunun ve doğruluğunun kritik olduğu profesyonel fotoğrafçılık ve sinematografi için önemlidir.

Küçük sensörlerin kullanıldığı cihazlar genellikle daha ucuz, daha kompakt ve daha hafiftir, ancak yukarıda belirtilen birçok alanda performans açısından sınırlamaları vardır. Büyük sensörler, genellikle profesyonel kullanım için tercih edilir çünkü daha yüksek kaliteli görüntüler sağlarlar, ancak maliyet, taşınabilirlik ve kullanılabilirlik açısından kompromisler gerektirebilirler.

Hangi Sensör Boyutunu Tercih Etmeliyim?

Her bir sensör boyutu, farklı kullanım senaryoları ve ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak çeşitli kullanıcılar tarafından tercih edilir. Kullanıcıların spesifik ihtiyaçları, tercih ettikleri kamera türünü ve dolayısıyla sensör boyutunu büyük ölçüde belirler.

• Tam Kare Sensörler: Profesyonel fotoğrafçılar, bu sensörleri tercih eder çünkü en yüksek görüntü kalitesini, düşük ışık performansını ve alan derinliği kontrolünü sunarlar. Portre, moda, doğa ve manzara fotoğrafçılığı gibi alanlarda çalışanlar için tam kare sensörler, detayların ve renklerin en iyi şekilde yakalanabilmesi açısından idealdir. Nikon D850, Canon EOS R5, Sony A7R serisi gibi modeller bu kategoride öne çıkar.
• Orta Format Sensörler: Reklam, yüksek moda fotoğrafçılığı ve büyük baskılar üreten sanatçılar, orta format sensörlerin sunduğu üstün detay, ton aralığı ve renk doğruluğu nedeniyle bu sensör boyutunu tercih ederler. Hasselblad X1D, Fujifilm GFX serisi, Phase One XF gibi modeller, bu alanda profesyoneller tarafından kullanılan ekipmanlara örnek teşkil eder.
• APS-C Sensörler: Hem profesyonel fotoğrafçılar hem de hobi fotoğrafçıları tarafından kullanılan APS-C sensörler, taşınabilirlik ve maliyet avantajı sunarken, yüksek kaliteye de sahiptir. Özellikle Fujifilm X-H2, X-T5, Sony’nin A6000 serisi gibi modeller, profesyonel düzeyde özellikler sunarak bu formatta çekim yapmayı tercih edenler için idealdir. Gelişmiş video yetenekleri ve hibrit fotoğrafçılık becerileri, bu sensör boyutunu çok yönlü bir seçenek haline getirir.
• Micro Four Thirds (MFT) Sensörler: Video üreticileri, vloggerlar ve seyahat fotoğrafçıları, MFT sensör boyutunu, taşınabilirliği, elektronik görüntü stabilizasyonu ve mükemmel video yetenekleri nedeniyle tercih ederler. Panasonic GH5 veya Olympus OM-D E-M1X gibi modeller, 4K veya hatta 6K video çekimi, geniş lens uyumluluğu ve hafif gövdeleriyle öne çıkar.
• 1 inç ve daha küçük sensörler: Sosyal medya içerik üreticileri, vloggers ve aksiyon kamerası kullanıcıları için idealdir. Bu sensörler, Sony RX100 serisi veya Canon PowerShot G7 X gibi kompakt kameralarda ve DJI’nin bazı drone modellerinde bulunur. Taşınabilirlikleri, kabul edilebilir görüntü kalitesi ve genellikle üstün video performansı, bu tür sensörlerin günlük ve hareket halindeyken çekim yapmayı tercih eden kullanıcılar için popüler olmasını sağlar.

Her bir sensör boyutu, kullanıcının ihtiyacına, profesyonelliğinin seviyesine, bütçesine ve taşınabilirlik gereksinimlerine göre farklı tercihlere hitap eder. Yüksek profesyonellik ve üst düzey görüntü kalitesi gerektiren durumlar için daha büyük sensörler, taşınabilirlik ve çok yönlülük gerektiren durumlar için ise daha küçük sensörler tercih edilir.

Bonus: Geniş Format

Fotoğrafçılıkta “geniş format” terimi genellikle film fotoğrafçılığıyla ilişkilidir ve genellikle büyük, yüksek çözünürlüklü görüntüler üretmek için kullanılan çok büyük film boyutlarını ifade eder. Geniş format kameralar, 4 x 5 inç (102 x 127 mm), 8 x 10 inç (203 x 254 mm) gibi boyutlarda film kullanır ve hatta bazen daha da büyük formatlara ulaşabilir. Bu kameralar özellikle manzara, mimari ve sanat fotoğrafçılığı gibi alanlarda tercih edilir çünkü detayların inanılmaz derecede net ve keskin olması gereken durumlar için uygundurlar.

Dijital sensörler söz konusu olduğunda, “orta format” sensörler şu anda piyasada bulabileceğiniz en büyük sensörler arasındadır ve bunlar bile genellikle 53.4 x 40.0 mm gibi boyutlarda maksimuma ulaşır. Bununla birlikte, geniş format film kameralarının sağladığı çözünürlüğe ve görüntü kalitesine eşdeğer dijital sensörler üretmek, şu anki teknoloji ile oldukça zor ve pahalıdır. Bu nedenle, bu tür sensörler genellikle sınırlı uzmanlık alanlarına (örneğin, bilimsel araştırmalar, uzay fotoğrafçılığı, vb.) yönelik çok özel cihazlarda bulunur.

Günümüzde, geniş format deneyimini dijital ortamda taklit etmeye çalışan bazı teknikler ve ekipmanlar vardır. Bunlar arasında yüksek çözünürlüklü sensörler, panorama çekim teknikleri, ve görüntü birleştirme (stitching) yazılımları sayılabilir. Ancak, bu yöntemler bile hala geleneksel geniş format film fotoğrafçılığının sunduğu benzersiz estetik ve çözünürlüğe tam olarak ulaşamaz.

Özet

Fotoğraf makinesi sensör boyutları, görüntüleme deneyiminde kritik bir rol oynar ve kullanıcıların ihtiyaçlarına göre değişkenlik gösterir. Büyük sensörler (tam kare ve orta format), zengin detaylar, düşük ışıkta üstün performans ve geniş dinamik aralık sunarak profesyonel fotoğrafçılar ve sanatçılar için idealdir. APS-C sensörler, hem profesyonellere hem de amatörlere hitap eder, mükemmel bir denge sunarak yüksek kaliteyi daha kompakt bir form faktörüyle birleştirir. Micro Four Thirds sistemler, özellikle video çekimleri için tercih edilir, sunduğu esneklik ve taşınabilirlik ile vloggers ve seyahat fotoğrafçılarına hitap eder. 1 inç ve daha küçük sensörler, kolay taşınabilirlik ve kullanışlılık sunarak genellikle günlük çekimler ve sosyal medya için kullanılır. Her sensör boyutu, belirli avantajlar sunarak, çeşitli fotoğrafçılık ve videografik ihtiyaçlarına cevap verir.