Drone Ehliyeti Nasıl Alınır? İHA Ehliyeti ve Sınıfları

Teknolojinin süratli gelişimi, İnsansız Hava Araçları (İHA) veya yaygın olarak bilinen adıyla droneların kullanımını gündelik hayatın birçok alanında zorunlu hale getirmiştir. Tarımdan güvenlik hizmetlerine, kargo taşımacılığından acil yardım faaliyetlerine kadar geniş bir yelpazede kullanılan bu araçlar, çağımızın en yenilikçi buluşlarından biri olarak öne çıkmaktadır. Ancak, bu ileri teknoloji ürünlerinin özellikle ticari amaçlar için güvenli ve etkili bir şekilde kullanılabilmesi için belirli standartlara ve protokollere ihtiyaç duyulmaktadır.

Türkiye’de, IHA ve drone ehliyeti protokolleri, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından belirlenen kurallar ve sertifika programları ile düzenlenmektedir. İHA’lar için gereken ehliyet tipleri de söz konusu İHA’nın sınıfına göre değişmektedir. İHA’lar, maksimum kalkış ağırlıklarına göre dört kategoriye ayrılır:

• İHA0: 500 gram ile 4 kg arası
• İHA1: 4 kg ile 25 kg arası
• İHA2: 25 kg ile 150 kg arası
• İHA3: 150 kg üzeri.

Bu makalede, İHA ve drone ehliyeti alım süreçleri, sınıflandırmaları, eğitim standartları ve yasal mevzuatlar üzerine odaklanacağız, bu sayede bu teknolojinin günümüzdeki ve gelecekteki önemini daha iyi kavrayacağız.

Drone Ehliyeti Nasıl Alınır?

Drone ehliyeti almak, Türkiye’de İnsansız Hava Araçları (İHA) kullanımının artan popülaritesi ve çeşitlenen kullanım alanları nedeniyle önemli bir süreç haline gelmiştir. İHA pilotları için farklı kategoriler ve ayrımlar bulunmakta, bu da ehliyetin alım sürecini çeşitlendirmektedir. İHA’lar, genellikle ağırlıklarına göre sınıflandırılır ve her sınıf için farklı eğitim süreleri ve gereksinimler mevcuttur; örneğin İHA0 sınıfı için 12 saat, İHA1 için 36 saat eğitim gereklidir.

Ticari Drone ehliyeti almak isteyenler, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından yetkilendirilmiş kurumlarca düzenlenen bu eğitim programlarına katılmak zorundadır. Eğitimler, sportif veya ticari kullanım amacına göre de ayrılmakta; ticari amaçlar için drone pilotları, ‘İnsansız Hava Aracı Ticari Pilot Sertifikası’ almak zorundadır. Bu sertifikalar, pilotların ilgili kategorideki İHA’yı belirlenen kurallara uygun olarak kullanmalarını sağlamak amacıyla verilmektedir. Dolayısıyla, drone ehliyeti almak isteyenler için bu süreç, hem ilgili ağırlık sınıfına hem de kullanım amacına uygun şekilde planlanmalı ve gerçekleştirilmelidir. Sportif/hobi amaçlı drone ehliyeti almak isteyenler ise ücretsiz olarak SGHM web sitesi üzerinden alabilir.

Dilerseniz ilk önce sportif daha sonra da ticari drone ehliyeti almak için gereken adımları inceleyelim fakat önce SGHM İHA Kayıt Sistemine eDevlet kullanarak üye olmalısınız. Bu adım tüm ehliyet tipleri için gereklidir.

SGHM Sistemine Kayıt Olun

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü İHA Sistemi web sitesi https://iha.shgm.gov.tr/ adresi üzerinden hizmet vermektedir.

1. İlk olarak https://iha.shgm.gov.tr/public/login adresinden e devlet kullanarak giriş yapın veya https://iha.shgm.gov.tr/public/register adresinden kayıt oluşturun.
2. Elektronik posta adresinizi ve cep telefonu numaranızı onaylayın.
3. Kayıt işlemini tamamladıktan sonra ana sayfada bulunan İHA Kayıt Başvurusu bağlantısına tıklayın. Burada almak istediğiniz ehliyeti ve gereken belgeleri görebilirsiniz. Şimdi tek tek ehliyetlere ve prosedürlerine değinelim:

İHA 0 Sportif / Amatör Ehliyeti

İHA 0 Sportif Amatör Ehliyeti, Türkiye’de İnsansız Hava Araçları (İHA) kullanımı için belirlenmiş giriş seviyesi sertifikasyon türüdür. Bu ehliyet, ağırlıkları 500 gram ile 4 kilogram arasında değişen İHA’ları kullanmak isteyen amatör veya sportif amaçlı pilotlar için tasarlanmıştır. İHA 0 sınıfı, genellikle hobi amaçlı kullanılan, daha küçük ve hafif droneları kapsar. En az 12 yaşında olmalıdır, yani 13 yaşından gün almış olmaları gerekmektedir.

İHA 0 Amatör ehliyeti için gereken başvuru süreci oldukça basittir. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından belirlenen prosedüre göre, İHA 0 Amatör ehliyeti başvurusu için sadece dijital ortamda bir vesikalık fotoğraf yüklemeniz gerekmektedir. Pilotluk Yetkisi Sınavını başlat der ve soruların en az %70’ine doğru cevap verirseniz başarılı sayılır ve ehliyetinizi sistemde görüntüleyebilirsiniz. Bu işlemler ve ehliyet tamamen ücretsizdir.

18 yaşından gün almamış pilotlar için noter onaylı muvafakatname gerekmektedir.

İHA 1 Sportif / Amatör Ehliyeti

İHA 1 Sportif Amatör Ehliyeti, Türkiye’de İnsansız Hava Araçları (İHA) kullanımı için gelişmiş seviye bir sertifikasyon türüdür. Bu ehliyet, ağırlıkları 4 kilogram ile 25 kilogram arasında değişen İHA’ları kullanmak isteyen amatör veya sportif amaçlı pilotlar için tasarlanmıştır. İHA 1 sınıfı, daha büyük kapasiteli ve yetenekleri olan droneları kapsar. Pilotların en az 15 yaşında olmaları gerekmektedir, yani 16 yaşından gün almış olmaları şarttır. Drone nasıl kullanılır? yazımızda başlangıç için yeterli bilgiler mevcuttur.

İHA 1 Amatör ehliyeti için de başvuru süreci nispeten basittir. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından belirlenen prosedüre göre, İHA 1 Amatör ehliyeti başvurusu için dijital ortamda bir vesikalık fotoğraf yüklemeniz gerekmektedir. Kullanıcı istediği zamanPilotluk Yetkisi Sınavını başlatılabilir ve soruların en az %70’ine doğru cevap verilmesi halinde ehliyet başarıyla alınmış olur. Bu ehliyet türü tamamen ücretsiz olarak alınır.

İHA 0 Ticari Drone Ehliyeti

İHA 0 Ticari Drone Ehliyeti, ağırlıkları 500 gram ile 4 kilogram arasında değişen İnsansız Hava Araçları’nı (İHA) ticari amaçlar için kullanmak isteyen pilotlar için zorunlu bir sertifikasyondur. Bu sınıfa dahil droneların ticari kullanımı için, pilotların belirlenmiş bir eğitim programını tamamlamaları gerekmektedir. Bu eğitim, SHGM tarafından yetkilendirilmiş eğitim kurumlarında verilmekte ve İHA 0 sınıfı için toplamda 12 saat sürmektedir. Bu eğitim yetkili firmaya göre değişiklik gösteren ücretler ödenerek alınabilir.

Eğitimin yanı sıra, pilotların B sınıfı araç kullanabilme sağlık raporuna sahip olmaları da şarttır. Bu sağlık raporu, aile hekimliklerinden ücretsiz olarak temin edilebilir. Eğitimi ve sağlık raporunu tamamlayan pilotlar bunları sistemden yükler ve onay alırlar. Daha sonra İHA 0 sınıfı droneları ticari amaçlarla kullanma yetkisine sahip olurlar. Bu sürecin tamamlanması, İHA 0 Ticari Drone Ehliyetinin alınması anlamına gelir.

İHA 1 Ticari Drone Ehliyeti

İHA 1 Ticari Drone Ehliyeti, ağırlıkları 4 kilogram ile 25 kilogram arasında değişen İnsansız Hava Araçları’nı (İHA) ticari amaçlar için kullanmak isteyen pilotlar için gereklidir. Bu sınıf, daha büyük ve kapasiteli droneları kapsar. İHA 1 sınıfı droneların ticari kullanımı için pilotların SHGM tarafından yetkilendirilmiş kurumlarda belirlenmiş bir eğitim programını tamamlamaları zorunludur. İHA 1 sınıfı için bu eğitim toplamda 36 saat sürmektedir. Bu eğitim ücretlidir.

İHA 1 Ticari Drone Ehliyeti alabilmek için eğitimin yanında, pilotların B sınıfı araç kullanabilme sağlık raporuna sahip olmaları gerekmektedir. Bu sağlık raporu, aile hekimliklerinden ücretsiz olarak alınabilir. Eğitim programını ve sağlık raporu şartlarını tamamlayan pilotlar, bunları sisteme yükleyerek onay aldıktan sonra, İHA 1 sınıfı droneları ticari amaçlarla kullanma yetkisine sahip olurlar. Bu sürecin başarıyla tamamlanması, İHA 1 Ticari Drone Ehliyetinin alınması anlamına gelir.

İHA 2 ve İHA 3 Ticari Drone Ehliyeti

İHA 2 ve İHA 3 sınıfları, İnsansız Hava Araçları (İHA) için belirlenmiş sınıflandırmalardır. Bu sınıflandırmalar, İHA’ların ağırlıklarına ve kullanım kapasitelerine göre yapılmıştır ve her bir sınıf, pilotların alması gereken eğitim ve ehliyet türlerini belirler.

1. İHA 2 Sınıfı:
   • Bu sınıf, azami kalkış ağırlığı 25 kg ile 150 kg arasında olan İHA’ları kapsar.
   • İHA 2 sınıfı dronelar, genellikle profesyonel, ticari, tarım veya endüstriyel amaçlar için kullanılır.
2. İHA 3 Sınıfı:
   • Bu sınıf, azami kalkış ağırlığı 150 kg ve üzeri olan İHA’ları içerir.
   • İHA 3 sınıfı, genellikle büyük ölçekli ticari, araştırma veya askeri uygulamalar için kullanılan İHA’ları kapsar.

İHA2 ve İHA3 sınıfı İnsansız Hava Araçları’nı (İHA) kullanmak için gereken pilot lisansları oldukça kapsamlı bir eğitim ve yeterlilik sürecini içermektedir. Bu eğitimlerin teorik ve uygulamalı olarak ikiye ayrılır ve iki aşama da ücretlidir. Özellikle uçuş eğitiminin ücreti teoriğe göre nispeten yüksektir. İHA2 ve İHA3 sınıfı pilot lisansları, üç yıl süreyle geçerli olup, bu lisansları alabilmek için aşağıda belirtilen gerekliliklerin yerine getirilmesi gerekmektedir:

1. Eğitim ve Uçuş Yeterlilikleri:
   • SHGM tarafından yetkilendirilmiş Uçuş Eğitim Organizasyonları tarafından düzenlenen teorik bilgi eğitimlerine ve alet eğitimlerine katılım ve başarı. İHA2 için en az 6 saat teorik alet eğitimi, İHA3 için en az 12 saat teorik alet eğitimi.
   • İHA ve sistemlerinin üreticisinden veya yetkili temsilcisinden alınan uçuş eğitimi. İHA2 için en az 30 saat uçuş eğitimi, İHA3 için en az 42 saat.
   • R/T telsizle haberleşme kursunu başarıyla tamamlama.
   • Uçak ya da helikopter pilot lisansına sahip olanlar, bazı eğitimlerden muaf tutulabilir.
2. Sağlık Sertifikası:
   • SHGM veya EASA üyesi bir ülkeden düzenlenmiş geçerli asgari 2. Sınıf Sağlık Sertifikası’na sahip olma.
3. Yaş ve Adli Sicil:
   • İHA2 için en az 18 yaşında olmak.
   • Çeşitli yüz kızartıcı suçlardan mahkum edilmemiş olduğunu gösteren arşiv kayıtlı Adli Sicil Belgesi sunma.
4. Lisansın Geçerliliği ve Sorumluluk:
   • İHA pilot adayının başarı değerlendirmesi, eğitimleri gerçekleştiren kuruluşun sorumluluğunda olup, başarıyla tamamlandığına dair yazılı beyanlar sertifikasyon ve lisans sürecinde başvuru dosyalarına eklenir.
   • İHA pilotuna teorik eğitim verecek eğitici, belirli niteliklere sahip olmalı ve eğitim materyalinin hazırlanmasından ve güncel tutulmasından sorumludur.

Bu süreç, İHA2 ve İHA3 sınıfı İHA’ları kullanacak pilotların gerekli bilgi, beceri ve yeterliliklere sahip olmalarını sağlamak amacıyla tasarlanmıştır. Bu yeterlilikler, İHA operasyonlarının güvenliği ve etkinliği için önemli bir rol oynamaktadır.

İHA Ehliyetleri ile İlgili Sık Sorulan Sorular

1. İHA Ehliyeti Nedir?: İHA ehliyeti, İnsansız Hava Araçlarını (İHA) kullanmak için gerekli olan resmi bir belgedir. Bu ehliyet, pilotun İHA’yı güvenli ve yasalara uygun şekilde kullanabilmesi için gerekli bilgi ve becerilere sahip olduğunu gösterir.
2. İHA Ehliyeti Almak İçin Hangi Şartlar Gerekli?: Ehliyet almak için genellikle belirli bir yaştan büyük olmak, sağlık raporu ve ilgili sınıf için gerekli olan eğitim veya sınavları tamamlamak gerekmektedir.
3. İHA Ehliyeti Ücretli midir?: Sportif amatör İHA ehliyetleri ücretsizdir. Ticari drone ehliyetleri için gereken eğitim Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından yetkilendirilmiş eğitim kurumları tarafından verilir ve ücretlidir.
4. Ticari Amaçlar İçin Ayrı Bir İHA Ehliyeti Gerekli mi?: Evet, ticari amaçlar için kullanılacak İHA’lar genellikle ayrı bir ehliyet türü gerektirir.
5. İHA Ehliyeti İçin Hangi Eğitimler Alınmalı?: Yalnızca ticari ehliyetler için eğitim gerekir. Eğitim gereklilikleri, İHA’nın sınıfına (örneğin İHA 0, İHA 1, İHA 2) bağlı olarak değişir ve genellikle teorik bilgi ve pratik uçuş eğitimlerini içerir.
6. İHA Ehliyeti Sınavı Nasıl Yapılır?: İHA ehliyeti sınavı, genellikle teorik bilgiyi ölçen yazılı bir test şeklindedir. Amatör sportif lisanlar için online olarak yapılabilir.
7. İHA Ehliyeti Kaç Yıl Geçerlidir?: İHA ehliyeti İHA 0 ve İHA 1 için geçerlilik süresi yoktur. İHA 2 ve İHA 3 için geçerlilik süresi 3 yılla sınırlıdır ve bu süre sonunda yenilenmesi gerekir.
8. İHA Ehliyeti İçin Yaş Sınırı Var mı?: Evet, İHA ehliyeti almak için minimum yaş sınırı vardır ve bu, ehliyetin sınıfına göre değişir. Yukarıda bilgi almak istediğiniz sınıflar için ilgili yaşları kontrol edebilirsiniz.
9. İHA Ehliyeti Almak İçin Sağlık Raporu Şart mı?: Amatör ve sportif ehliyet için gerekli değildir fakat ticari İHA ehliyeti alabilmek için İHA sınıfına göre niteliği değişen geçerli bir sağlık raporu gereklidir.
10. İHA Ehliyeti Almak İçin Sağlık Raporu Şart mı?: Amatör ve sportif ehliyet için gerekli değildir fakat ticari İHA ehliyeti alabilmek için İHA sınıfına göre niteliği değişen geçerli bir sağlık raporu gereklidir.
11. İHA Ehliyeti Nereden Alınır?: İHA ehliyetleri, genellikle Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) veya yetkilendirilmiş eğitim kurumları tarafından verilir.
12. İHA Ehliyeti İçin Müracaat Süreci Nasıldır?: İHA ehliyeti için başvuru süreci, gerekli belgelerin hazırlanması, eğitim ve sınavların tamamlanması ve sonrasında SGHM İHA sistemi üzerinden belgelerin yüklenerek resmi başvurunun yapılmasını içerir.
13. Hangi Kurumlar İHA Eğitimi Verebilir?: https://iha.shgm.gov.tr/public/yetkili-ucus-okullari.html bağlantısında adları, eğitim yetkileri, adresleri ve iletişim bilgileri listelenen kurumlar İHA eğitimi verebilir.
14. Kaç Gram Üzeri İçin Ehliyet Gereklidir? Türkiye’de 500 gramın üzerindeki İHA’lar için ehliyet almak zorunludur.
15. Ehliyetsiz Kullanmanın Cezası Var mı? Evet, Türkiye’de ehliyetsiz İHA kullanımının cezai sonuçları bulunmaktadır. Resmi düzenlemeler ve yaptırımlar sürekli güncellendiğinden, güncel bilgiler için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün (SHGM) yönetmeliklerine ve açıklamalarına başvurmak en doğrusudur.
16. Ehliyetim Var Yine De İzin Almam Gerekir mi?: Evet gerekir, İHA uçurmak için yetkili makamlardan izin almak veya kolluk kuvvetlerine yöntemelikler çerçevesinde bilgilendirme yapmak gerekir.

Özet

İnsansız Hava Araçları (İHA) kullanımı, Türkiye’de belirli düzenlemeler ve yeterlilik gereksinimleri altında gerçekleşir. İHA kullanmak isteyen pilotlar için, 500 gramın üzerindeki İHA’ları kullanabilmek adına ehliyet almak genellikle zorunludur. Bu ehliyetler, İHA’ların ağırlık sınıflarına (İHA0, İHA1, İHA2, İHA3) göre ayrılır ve her bir sınıf için farklı eğitim süreçleri ve yeterlilikler gerektirir. Eğitim programları, teorik bilgiler ve uygulamalı uçuş eğitimlerini kapsar ve genellikle Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından yetkilendirilmiş kurumlar tarafından verilir. Ayrıca, ehliyetsiz İHA kullanımı, yasal cezalarla sonuçlanabilecek ciddi bir durumdur. Bu nedenle, İHA kullanacak bireylerin gerekli ehliyetleri alması ve güncel düzenlemelere uyması büyük önem taşır.